Afganistan'ın bir merkez bankası olduğunu biliyor muydunuz? 1939'da kuruldu, adı Da Afganistan Bankası (DAB) ve yakın gelecekte muhtemelen Taliban tarafından kontrol altına alınacak. Bununla birlikte, kurumun, iki bin yıldan fazla bir süredir madeni para kullanan bir para sistemine sahip olan Afganistan ulusunun kendisi gibi bir geçmişi var!
Politikaları Federal Rezerv'inkilerle paraleldir.
DAB, Üst Kurul tarafından yürütülür. 2020'den beri vali vekili ve başkan vekili Sayın Ajmal Ahmady'nin biyografisine göre:
Harvard Business School'dan MBA, ABD Harvard Kennedy School'dan Ekonomi ve Kamu Yönetimi Yüksek Lisansı yaptı.
Etkileyici bir soyağacıyla, Fed'e çok benzer şekilde, DAB'nin çeşitli hedeflerini yönetiyor:
Da Afganistan Bankası'nın temel amacı, yurt içi fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek olacaktır.
Yine Fed gibi, DAB da aşağıdakiler gibi çeşitli serbest piyasa karşıtı müdahaleci politikalar kullanır:
Para piyasasındaki likiditeyi yönetmek için Açık Piyasa İşlemleri (APO'lar). Piyasada fazla likidite olması durumunda, DAB bu fazla likiditeyi para politikası araçlarını kullanarak temizler.
DAB'den gelen genel açıklamalar, Jerome Powell tarafından yapılan açıklamalara ürkütücü bir şekilde benziyor. Bu durumda, Afgan bankası şöyle diyor:
Mevcut reformlar ve vergi artışı enflasyonda artışa neden olabilirken, ekonomideki kapasite fazlası ve iyi sabitlenmiş enflasyon beklentileri göz önüne alındığında bu durumun geçici olması muhtemeldir.
Son hafızanın en basit ve açıklanamayan ekonomik terimlerinden biri olan geçici enflasyon, Afganistan'da bile çirkin yüzünü gösterdi. Enflasyon beklentilerinin yıldan yıla yüzde 5 civarında olması beklenirken, bu geçici dönemin çok uzun sürmemesi umulabilir ve elbette söz konusu geçici enflasyonun etkilerini tersine çevirmek için küçük bir geçici deflasyonun beklenmesi gerekir, aksi takdirde tüm fiyat artışları kalıcı hale gelir.
Herhangi bir teselli varsa, banka diğerleri gibi negatif faiz oranlarına girmedi; yukarıdaki politika duyurusuna göre, gecelik mevduat oranlarını yüzde 3'ten yüzde 6'ya yükselttiler.
Daha az bilinen başka bir merkez bankasının politikasını ve yetkisini öğrenmek ve bunu Fed'inkiyle karşılaştırmak, merkez bankacılığının bazı göze çarpan noktalarını kavramsallaştırmaya yardımcı olur. İster Federal Rezerv veya Da Afganistan Bankası olsun, ister Powell gibi Princeton/Georgetown eğitimli bir avukat, isterse Ahmedy gibi Harvard'dan bir MBA mezunu olsun, çoğu dümeni üstlenir. Nerede bir merkez bankası varsa, hem imkansızı hem de gereksizi yapma görevine atanmış bir otorite vardır.
“Fazla likiditeyi” temizlemek gibi, dolambaçlı ifadelerle desteklenen “fiyat istikrarı” gibi keyfi hedefler tayin ederek imkansız olan bu yetkiler, üst düzey konuşma noktalarının ötesinde, açıklamadan yoksundur ve nadiren detaylandırılır. Fiyatların ne kadar istikrarlı olması gerektiği veya her bireyin değişen fiyat istikrarı tanımına dikkat edilmesi gibi en ufak bir soruşturmaya dayanmazlar.
Da Afganistan Bankası da Fed gibi gereksizdir. Her ikisi de serbest piyasanın yapamayacağı, aynı zamanda daha iyisini de yapabileceği işlevleri yerine getirir. Afganistan'da iki bin yıldan fazla bir süredir bir para sisteminin var olması ve merkez bankasının sadece altmış yıldır var olması, bir merkez bankasına olan gerçek ihtiyacı anlatıyor olmalıdır.
Garip bir şekilde, bu makalenin bugün yayınlanmasından önce Reuters, Bay Ahmady'nin şimdi ülkeden kaçtığını bildirdi. Dedi ki:
Bu şekilde bitmesi gerekmiyordu. Afgan liderliğinin herhangi bir planlama yapmamasından tiksiniyorum.
Da Afganistan Bankası Taliban kontrolü altındayken, para politikasının geleceği belirsiz görünüyor. Yerel para birimleri olan Afgan Afganisini istikrara kavuşturmak için müdahaleci teknikler kullanmak için teknokratları kullanarak işlerini her zamanki gibi sürdürecekler mi? Yoksa yeni yöneticiler, dünya rezerv para birimi olarak doların yerini almak için altın standardı gibi daha eski, uzun zamandır unutulmuş yöntemler mi arayacak? Belki de hayır, çünkü bu kesinlikle Amerika ile başka bir savaşa yol açacaktır…
Yazar - Robert Aro
Çevirmen - xxx
Bu yazı mises.org sitesinin ''Da Afghanistan Bank'' adlı yazının çevirisidir.
Komentar